در اين صورت علاوه بر
كودك، والدين هم به سبب نداشتن دانش و تجربه كافي در هنگامه‌اي كه فرزندشان
دندان درمي‌آورد، ممكن است سختي‌هاي بيشتري تحمل كنند. اگر جزو اين دسته
از خانواده‌ها به شمار مي‌رويد، برخي آگاهي‌هاي نوشته‌اي كه فرارويتان است،
مي‌تواند بعضي از مشكلات را از جلوي پايتان بردارد يا به افزايش توان و
تحمل خود و كودكتان كمك كند.
مرواريدهاي اوليه
پديد آمدن و جاي گرفتن اولين مرواريدهاي شيري
و صدفي‌رنگ دندان روي لثه بشر زمان مشخص و دقيقي ندارد. در برخي كودكان از
همان دوره جنيني رويش دندان آغاز مي‌شود و از هر چند هزار كودك، يك نوزاد
هنگام تولد با يك يا حتي دو دندان در دهان به دنيا مي‌آيد و تعجب والدينش
را برمي‌انگيزد! بيشتر و به طور معمول هفت ماهگي زماني است كه لثه اغلب
نوزادان شروع به خارش، قرمز شدن و نهايتا شكفتن و پديدار كردن اولين
دندان‌ها از دل خود مي‌كند، اما بسته به عوامل متعدد، شناخته و ناشناخته،
در برخي ديگر ممكن است اين اولين نشانه‌ها ماه‌ها زودتر يا ديرتر پديد آيد.
عوامل تسريع و تاخير
يكي از نگراني‌هاي
والدين تاخير در زمان رويش دندان فرزندشان است. موارد ارثي، جنسي، ريزي و
درشتي نوزاد، عادات زيستي و خانوادگي، عوامل فيزيولوژيك، حتي الگو و شرايط
مرتبط با تغذيه كودك در سرعت و زمان ظهور و بيرون آمدن دندان نوزادان
اثرگذارند. از همين روست كه در دهان برخي حتي تا يك سالگي هم اثري از رويش
جوانه‌هاي دندان ديده نمي‌شود و در برخي ديگر حتي در سه‌ماهگي صدف دهان
نوزاد به برق مرواريدهاي سپيد مزين مي‌شود.
دخترها زودتر از پسرها
صاحب دندان مي‌شوند و بچه‌هايي كه مقاومت بدني و رشد كمتري دارند ديرتر.
كودكاني كه به سبب زندگي والدينشان در مناطق معمولا ابري يا خانه‌هاي
كمابيش تاريك‌تر، از تابش آفتاب دور بوده‌اند نيز به سبب كمبود ويتامين
D ديرتر دندان درمي‌آورند. اگر در شمار اين خانواده‌ها جاي مي‌گيريد بهتر
است براي دور ماندن از عوارضي چون كرم‌خوردگي زودرس، تغيير شكل استخواني،
رشد نادرست فك و... كه در آينده گريبان كودكتان را خواهد گرفت روزانه چند
دقيقه بخشي از بدن او را در معرض تابش آفتاب ملايم (نه شديد و آزاردهنده)
قرار دهيد. كم‌كاري تيروئيد و اختلال در عملكرد غده هيپوفيز نيز از ديگر
دلايل چنين تاخيراتي به شمار مي‌رود كه بايد تحت درمان پزشكي اصلاح شود.
ترتيب رويش
به طور معمول دو دندان جلو در فك پايين موسوم
به دندانهاي پيش تحتاني اولين دندانهاي انسان به شمار مي‌روند. پس از
آن و با فاصله‌اي كوتاه اثرات رويش دو دندان جلو در نقطه مقابل، يعني فك
بالا ظاهر و كم‌كم بزرگ مي‌شود. هنگامي كه اين دو يا چهار دندان سر برآورد،
آرام آرام دندانهاي ديگري چون رديف دندانهاي آسياي كوچك و سپس
دندانهاي آسياي بزرگ هم ظهور مي‌كنند و در 18 ماهگي اغلب كودكان صاحب يك
دست كامل دندان هستند. اين دندانهاي معروف به شيري تا 13-12 سالگي، كودكان
را در خوردن و جويدن كمك و همراهي خواهند كرد.
نشانه‌ها
اولين نشانه‌هاي درآمدن
دندان، افزايش حجم بزاق و آبريزش دهان است كه چند هفته زودتر رخ مي‌دهد.
آرام‌آرام لثه، قرمز، ملتهب و متورم مي‌شود؛ درد حاصله به بداخلاقي و گريه و
ناآرامي‌هاي گاه و بيگاه كودك مي‌انجامد و در برخي مواقع شير يا غذا خوردن
را با رنج و مشقت همراه مي‌سازد. بعضي كودكان در اين مواقع شروع به گاز
گرفتن غريزي دست خود، شانه و بدن والدين، وسايل اطراف و... براي كاهش درد و
تسكين خود مي‌كنند. فشردن فك‌ها به هم، اختلال در خواب نيز از ديگر
نشانه‌هاي پيش از سر بر آوردن دندان در دهان است، اما بسته به مقاومت و علل
متفاوت ديگر، ممكن است برخي كودكان بعضي از اين نشانه‌ها را نداشته باشند و
والدين زماني متوجه درآمدن دندانشان شوند كه صداي اصابت نيش‌هاي مرواريد
به لبه‌هاي ليوان يا سطح قاشقي حين خوردن آب يا غذا توجه‌شان را جلب كند!
به خاطر بسپاريد گاهي
ممكن است تبي خفيف بر بدن كودك مستولي شود، اما تب نشانه درآمدن دندان
نيست. بنابراين هنگام مواجهه با تب در نوزادان بويژه در مواقع بالا بودن
بيش از اندازه آن، حتما بايد به پزشك مراجعه كرد تا از دلايل بروز آن مطمئن
شد، زيرا ممكن است تب ناشي از ابتلا به عفونت يا بيماري باشد. درنگ هنگام
بروز علائم و نشانه‌هايي از اسهال، استفراغ، تشنج، سرفه‌هاي گهگاه يا
مداوم، علائم شبيه به برونشيت و مانند آن نيز هرگاه با تب همراه شود جايز
نيست و پزشك متخصص تنها كسي است كه بايد كودك را در اسرع وقت تحت معاينه
قرار
دهد.
وارسي و مراقبت
طبق برنامه‌اي مداوم، هر
روز روند درآمدن دندان‌ها را معاينه كنيد و در صورت نياز از مراجعه به
پزشكان و مشاوره با آنها غفلت نكنيد. پزشكاني كه با پيشرفت‌هاي تكنولوژيك
روز در زمينه‌هاي تخصصي خود آشنايي بيشتري داشته باشند مي‌توانند با
راهنمايي‌هاي بهتر سبب كاهش مخارج شما براي حفظ سلامت كودكتان در آينده
شوند.
شكل و محل روييدن
دندان‌ها را زير نظر بگيريد. كجي يا بد جا بودن دندان، اعمالي چون ارتودنسي
را فرارويتان خواهد گذاشت كه زمان‌بر و پردردسر است. به خاطر بسپاريد شير و
آب قند سبب سرعت گرفتن رشد باكتري‌هاي عامل پوسيدگي دندان مي‌شود و بهتر
است پس از درآمدن دندان‌ها فضاي دهان كودك با اندكي آب از اثرات شير يا
شيريني شسته شود. اگر به توصيه پزشك به كودك خود قطره مولتي ويتامين، آهن
و... مي‌خورانيد بيشتر دقت كنيد تا قطره آهن حدالامكان روي دندان‌ها نريزد،
زيرا در اين صورت دندانهاي شيري كه بايد تا 12 يا حتي 13 سالگي سالم و
كارآمد باشند بسيار زود سياه خواهند شد.هر قدر در پاك كردن دندانهاي كودك
حوصله و دقت داشته باشيد، سلامت دندانهاي او را افزايش داده‌ايد.
مسواك‌هاي بسيار نرم مخصوص كودك از داروخانه‌ها تهيه كنيد و بدون خمير
دندان با چند قطره آب يا حتي با دستمال‌هاي مرطوب، اما كاملا تميز و
بهداشتي همواره پس از تغذيه سطوح لثه و دندان نوزاد را بشوئيد و پاك كنيد.
خودسرانه داروهايي چون
آسپرين، ايبوپروفن و مانند آنها را به كودك نخورانيد. هيچ‌گاه از ژل‌هاي
موضعي و بي‌حس‌كننده‌هاي خميري براي تسكين درد لثه و دندان كودك استفاده
نكنيد. بزاق دهان اين ژل‌ها را مي‌شويد و با راه يافتن به نواحي گلو،
مشكلات بيشتري پيش مي‌آورد.
با تصور كمك به تسكين
درد، نوشيدني‌هاي بسيار سرد و قطعات يخ روي لثه كودك نگذاريد. دندانگير يا
حلقه دندان وسيله رايجي است كه كودك با گاز زدن به آن مي‌تواند درد را كاهش
دهد. تهيه آن از داروخانه‌ها و ماساژ گهگاه و ملايم لثه با انگشتي تميز
مي‌تواند حين رويش دندان كمك بيشتري به او كند.
در هر كاري حتي اموري
ظاهرا كوچك و پيش پا افتاده، فقط به تصورات خود يا بزرگ‌ترها اكتفا نكنيد و
همواره و پيش از هر اقدامي از كارشناسان و متخصصان آگاه مشاوره بگيريد.
دندانهاي شيري از پنج و در مواردي شش سالگي شروع به افتادن مي‌كنند و پس از 12 يا 13 سالگي دندانهاي دائمي جاي آنها را مي‌گيرد.
