در میان سوالاتی که هر روز از روانپزشکان پرسیده می‌شود یک نگرانی بین بسیاری از افراد مشترک است؛ نگرانی از عوارض بیماری و انواع درمان‌ها بر توانایی باروری فرد تقریبا بین تمام زنان مبتلا به بیماری روانپزشکی مشترک است.
این نگرانی برای بعضی خانواده‌ها به حدی پررنگ است که گاهی مانع جدی درمان این بیماران می‌شود.
سن شروع بیماری‌های روانپزشکی در زنان؟
بیماری‌های مختلف در زنان زمان شروع متفاوتی دارد، اما به‌طور معمول سن شروع بیماری‌های روانپزشکی که نیازمند درمان طولانی‌مدت است، مانند دوقطبی و اسکیزوفرنیا اوایل جوانی و بیست و چند سالگی است. البته این سن برای همین بیماری‌ها در مردان معمولا چند سالی زودتر است. همین زمان باعث می‌شود با شروع بیماری و درمان، خانواده‌ها درباره قابلیت باروری دختر جوان خود به طور جدی نگران شوند.
این در حالی است که همان‌طور که قبلا هم در این صفحه خواندید بعضی از بیماری‌های روانپزشکی نیازمند درمان طولانی‌مدت هستند.
وضعیت بیماران در زمان بارداری و زایمان چگونه است؟
در زمان بارداری تغییرات در وضعیت جسمی زنان می‌تواند بر برنامه روزانه زندگی ایشان از جمله ساعت خواب و بیداری تاثیر بگذارد. همچنین بارداری می‌تواند با تمام نگرانی‌ها در مورد سلامت خود و جنین برای مادر یک استرس جدی باشد. در کنار همه این موارد تغییرات هورمونی در بدن و مغز انسان می‌تواند به‌طور جدی در طول دوره بارداری رخ دهد. همه اینها سبب می‌شود که زنان در طول دوره بارداری و در روزهای پس از زایمان همان‌طور که در خطر بالاتری برای بیماری‌های جسمی چون دیابت و افزایش فشار خون هستند، در خطر بالاتری برای ابتلا یا عود بیماری‌های روانپزشکی قرار بگیرند. مشخصا در این ایام ممکن است شاهد شروع بیماری‌های روانپزشکی باشیم که در صورت بی‌توجهی از طرف خانواده می‌تواند بسیار جدی و خطرناک باشد و برای مادر و جنین عواقب غیرقابل جبرانی به همراه داشته باشند. یکی از مهم‌ترین حالت‌هایی که در این زمان می‌تواند رخ دهد ایجاد هذیان است به‌صورتی که فرد باورهای اشتباهی پیدا کند که با استدلال قابل تصحیح نیست.
مثلا وقتی مادری از این صحبت می‌کند که جنین او نفرین شده یا شیطانی است فورا باید توسط روانپزشک ویزیت شود.
اثر داروها بر جنین
داروها نیز مانند هرگونه ماده‌ای باید در طول زمان بارداری با احتیاط تمام تجویز شود. اما جایگاه داروهای روانپزشکی در این میان کجاست؟ تعدادی از داروهای روانپزشکی در طول دوران بارداری بویژه در سه ماهه اول ممنوع است و به‌هیچ‌وجه نباید تجویز شود. اما بیشتر داروهای روانپزشکی در صورتی که توسط پزشک با میزان مناسب تجویز شود، در طول بارداری قابل تجویز است.
تعدادی از داروها نیز اگر در کنار مکمل‌هایی چون ویتامین‌ها مصرف شود، اثر بدی بر جنین نخواهد داشت. اما با توجه به این که بسیاری از افراد ممکن است چند هفته پس از شروع بارداری متوجه این واقعه مهم شوند، بهتر است بیماران روانپزشکی و مشخصا کسانی که در حال مصرف دارو هستند، از روش‌های مطمئن پیشگیری از بارداری استفاده کنند و در صورت تصمیم به بارداری، چند ماه قبل از اقدام به روانپزشک خود مراجعه کنند تا داروهای ایشان به داروها و میزانی که هم سلامت خودشان را تامین کند و هم جنین‌شان تغییر پیدا کند.
شوک مغزی در طول بارداری
ممکن است در طول بارداری و در صورت عود یا شروع بیماری روانپزشکی برای بیمار شوک مغزی تجویز شود و گاهی نیز همین پیشنهاد خانواده را بسیار نگران می‌کند که البته علت اصلی آن بی‌اطلاعی درباره این روش است. به‌طور خلاصه روش شوک مغزی از روش‌های قدیمی درمان بیماری‌های روانپزشکی است که حدود 400 سال است به‌دلیل کم عارضه بودنش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به‌دلیل مراقبت‌های دقیق حین انجام شوک و حضور حداقل دو پزشک بر بالین بیمار با خطر بسیار کمی همراه است. البته این روش نیز مانند بسیاری از روش‌های دیگر عوارض خود را دارد که یکی از آنها فراموشی موقت اتفاقات اخیر است، اما تقریبا در تمام موارد این مشکل چند هفته تا چند ماه بعد برطرف می‌شود و این روش تاثیر بدی بر توانایی یادگیری و حافظه طولانی‌مدت فرد ندارد.
این روش برای جنین تقریبا هیچ خطری ندارد و حتی در مقایسه با تعدادی از داروها نیز کم خطرتر است؛ به همین دلیل گاهی برای درمان بیماران روانپزشکی در طول بارداری به‌عنوان خط اول و حتی پیش از درمان با دارو تجویز می‌شود.
جمع‌بندی
خانواده‌ها باید بدانند احتمال عود بیماری‌های روانپزشکی در طول دوران بارداری و بویژه متعاقب قطع مصرف دارو بسیار جدی است و توصیه می‌شود تمام افرادی که سابقه بیماری روانپزشکی دارند چند ماه پیش از اقدام برای بارداری به روانپزشک خود اطلاع دهند تا داروهایشان به داروهای کم‌عارضه برای جنین تغییر یابد و خانواده‌ها نیز باید بدانند قطع مصرف داروها می‌تواند به طور جدی به مادر و جنین آسیب بزند.
منبع: جام جم
